Is je woning geschikt voor een warmtepomp?

Warmtepompen staan sterk in de belangstelling. Het is ook een van de weinige manieren om nu al je gasverbruik (sterk) te verminderen. Later komen er waarschijnlijk ook andere collectieve oplossingen zoals een warmtenet, maar dat duurt nog jaren. Zowel een warmtepomp (hierna WP) als een warmtenet werken in het algemeen met een lagere temperatuur van het water in de CV-installatie (de radiatoren en zo).

Lage Temperatuur Verwarming is niet zonder meer geschikt voor iedere woning. Dat komt door belangrijke verschillen tussen de nu meestal gebruikte manier om een woning te verwarmen nl een gas-CV-ketel met radiatoren, en een WP. Een CV-ketel kan de watertemperatuur in de CV-installatie opstoken tot wel 90° C. Dat maakt de radiatoren gloeiend heet, en die geven dan zeer veel warmte af. De woning is daardoor in een mum van tijd warm. Een WP verwarmt het water in de cv-installatie tot 40 a 50°C. Een radiator van 40°C heeft maar 16% van de warmteafgiftecapaciteit van een radiator op 90°C. Als je je woning daarmee al warm krijgt, duurt het heel lang. Bovendien heeft een cv-ketel veel meer vermogen; hij kan veel meer warmte produceren en de woning in sturen.

Er zijn dus twee factoren van belang bij een WP (of Lage Temperatuur Verwarming in het algemeen):

  • heeft de WP voldoende vermogen om ook bij hele koude dagen het warmteverlies van de woning te compenseren?
  • heeft de cv-installatie (radiatoren en zo) voldoende warmteafgiftecapaciteit?

Veel oplossingen om van het aardgas af te komen werken met lagere temperaturen in de CV-installatie. Dat is bijvoorbeeld het geval bij warmtepompen maar vaak ook bij een warmtenet.
Daarom willen wij graag onze wijkgenoten oproepen om daar wat op een eenvoudige manier mee te experimenteren. U kunt zelf eenvoudig de watertemperatuur uit uw CV-ketel instellen. Die ketel levert thans meestal tussen de 70 en 90 °C. Op uw ketel zit een knopje waarmee u die temperatuur kunt veranderen. Als u in de wat  koudere periode van de winter die temperatuur verlaagt tot 40 (heel enthousiast) of 50 graden, dan krijgt u direct een goed indruk wat in uw woning met uw warmteafgifte systeem/cv-installatie mogelijk is.

Een WP adviseur kan goede informatie geven over het benodigde vermogen van een warmtepomp, maar u kunt ook zelf een heel eind komen. Er zijn een paar manieren om een schatting te maken, eenvoudig en wat ingewikkelder.

Eenvoudige bepaling
De eerste, eenvoudigste stap is te kijken hoeveel m3 gas er per jaar wordt verbruikt. Ongeveer 90% daarvan wordt gebruikt om de woning te verwarmen, de rest voor warm tapwater en koken. Wanneer er meer dan 1500 m3 gas per jaar nodig is voor verwarmen, is een WP waarschijnlijk niet aan te bevelen. Als een WP heel hard moet werken, daalt in het algemeen het rendement van de WP. Die grens van 1500 m3 gas geldt eigenlijk voor zowel hybride WP’s als voor volledige WP’s.

Iets meer rekenen
Om theoretisch te bepalen hoe groot (hoeveel kW) je volledige WP moet zijn kun je een paar dingen doen. Bezitters van een slimme meter (met een mogelijkheid om de meetgegevens te bekijken!) kunnen de dag in het afgelopen jaar opzoeken met het hoogste gasverbruik. Dat gasverbruik was vrijwel volledig voor het verwarmen van de woning (vergeet even het gasverbruik voor warm water). 1 m3 gas bevat ongeveer 9 kWh aan “warmte”. Stel dat het hoogste gasverbruik 20 m3 was, dan is er die dag dus 20 x 9 = 180 kWh het huis in gepompt. Dat is per uur 180 / 24 = 7,5 kWh per uur ofwel 7,5 kW.  Je hebt dan een WP nodig met een vermogen van 7.5 kW.

Een andere berekening is gebaseerd op het feit dat in Nederland gemiddeld over een jaar genomen een verwarmingstoestel gedurende 1650 uur op volle kracht moet werken om de jaarenergie te leveren. Bij een jaarverbruik van 1500 m3 heb je een jaarenergie van 9 x 1500 = 13500 kWh. Om dat in 1650 uur te kunnen leveren heb je een vermogen nodig van 13.500 / 1650 = 8,2 kW. Ook dit slaat op een volledige WP.

Proefondervindelijk m.b.t. warmteafgifte
Zoals hiervoor al vermeld, kunt je ook een WP nadoen. Door de temperatuur van de CV-ketel ver te verlagen naar bijv. 40°C simuleer je een WP. Op vrijwel iedere CV-ketel zit een regelknop waarmee je watertemperatuur die uit de ketel komt kunt regelen. Als het buiten flink koud is, bij voorkeur een paar graden onder nul, en je watertemperatuur is begrensd op 40° dan voel je aan den lijve of het comfortabel is in de woning. Op die manier test je dus je warmteafgifte systeem. Als je het niet lekker warm krijgt moet wellicht het warmteafgiftesysteem aangepast worden: radiatoren vervangen door convectoren of er moet vloerverwarming komen of zo. Op deze manier kun je daar achter komen voordat je investeringen doet.

Hybride of volledige warmtepomp

Hybride warmtepompen zijn eigenlijk een samenwerkende combinatie van een (kleine) warmtepomp met een CV-ketel, bij voorkeur HR. Bij temperaturen boven de ongeveer 5 graden Celsius doet de warmtepomp al het werk. Als de temperatuur daar onder zakt, wordt het moeilijk voor de kleine warmtepomp, en dus gaat dan de CV-ketel aan de gang. Omdat het in het stookseizoen een groot deel van de tijd boven de ongeveer 5 graden is, wordt op deze manier toch flink gas bespaard (en dus CO2-uitstoot). Hier is natuurlijk ook weer meer over te vertellen en over na te denken.
Binnenkort (“deze herfst”) komen de resultaten van een vrij groot onderzoek van o.a. Consumentenbond, Vereniging Eigen huis en anderen. Wanneer die resultaten beschikbaar zijn, zullen wij daar ook weer aandacht aan besteden.