Slimme meter

Slimme meters zijn de allernieuwste gas- en elektriciteitsmeters, waarmee u gemakkelijk en snel tot in detail inzicht kunt krijgen in uw energieverbruik en vooral in uw specifieke mogelijkheden om (nog meer) energie te besparen. Via Vogelwijk Energie(k) profiteren een aantal huishoudens in de Vogelwijk al van besparingen dankzij de slimme meter. Zij doen namelijk al enige tijd mee aan een proefproject van Stedin voor koplopers, via het platform Social Energy.

Slimme meters worden de komende jaren in grote aantallen geplaatst in Nederland. Nederland en de EU hebben een aantal doelstellingen met die slimme meters. De belangrijkste zijn:

  • Eenvoudiger maken van het overstappen naar een andere leverancier (doordat er minder gedoe is over meterstanden bij de overgang) dus stimulering van marktmechanisme waardoor lagere energieprijzen;
  • beter inzicht in het gebruik van energie, waardoor netbeheerders (zoals Stedin) en energieleveranciers (zoals Eneco, Nuon, Greenchoice) efficiënter kunnen werken, bijv hun netten beter kunnen inrichten resp. benutten en energie scherper ingekocht of geproduceerd kan worden etc..
  • Voor de consument is, naast de mogelijk lagere prijzen, vooral aantrekkelijk de mogelijkheid energie te besparen op basis van beter inzicht in het eigen gebruik. Dat is nu vooral de aanleiding voor Vogelwijk Energie(k) om mee te doen.

In de toelichting op de huidige regelgeving (Besluit op afstand uitleesbare meetinrichtingen dd 27 oktober 2011) is veel meer beschreven over de doelstellingen van de overheid.

Waarom de pilot

De pilot is bedoeld om ervaring op te doen met slimme meters en met die besparingsmogelijkheden: in hoeverre leidt beter inzicht in energieverbruik ook tot minder energieverbruik, en welk inzicht is daarvoor optimaal. Als je ziet hoeveel kWh (of beter nog: Euro’s) je blijkt te besparen door zoveel mogelijk lampen uit te doen of je verwarming een graad lager te zetten, stimuleert dat waarschijnlijk om dat soort maatregelen blijvend te nemen. Als je weet hoeveel (of hoe weinig) je buren verbruiken vergeleken met jouw verbruik, kan je dat aan het denken zetten en ga je vergelijken wat je buren beter doen. Alleen je verbruik meten zonder vergelijking met anderen geeft dus maar een deel van het inzicht.

Tevens is van belang dat je niet alleen de eerste week iets doet, maar dat er een stimulans is om door te blijven gaan. Er is nog vrij weinig ervaring hoe die stimulans het beste kan werken. Dat is een belangrijk doel van de pilot: wat kun je doen om mensen te stimuleren tot verminderen van hun verbruik en hoe kun je die gedragsverandering langdurig maken.

 Slimme meter en webapplicatie

De meterstanden (Gas en Elektriciteit) worden vanuit de slimme meter automatisch dagelijks door Stedin uitgelezen en doorgestuurd naar een webapplicatie (website): www.social-energy.nl . De pilotdeelnemer kan daar zijn verbruik zien, getoond per dag (d.w.z. wat heb je ieder uur of zelfs kwartier van een dag verbruikt), per week of per maand, en kan dat ook vergelijken met straat of wijk. Dat is het eerste onderdeel van de webapplicatie.

Uit onderzoek dat elders is verricht is bekend dat vergelijken met anderen, competitie met anderen en een spelelement sterk kunnen bijdragen tot gedragsverandering. Dit competitieve spelelement vormt een tweede onderdeel van de webapplicatie.

Naast deze effecten op energiebesparing zijn er meer nieuwe aspecten aan de slimme meter, waarbij deze pilot ervaring kan op leveren. Die bevinden zich iets meer achter de schermen en zijn soms ook maar gedeeltelijk voor ons (VwE en bewoners Vogelwijk) van belang. Denk hierbij aan ervaringen die Stedin opdoet met plaatsen van meters en het koppelen van systemen om de gegevens op de juiste plek te krijgen. Toch levert de pilot ook ons veel inzicht op waardoor wij (VwE) in de toekomst beter in staat zullen zijn om onze leden te adviseren. Te denken valt aan de afweging tussen privacy (ik wil niet dat een energiebedrijf ziet wanneer ik wel en wanneer niet energie gebruik, dus bijvoorbeeld op vakantie ben) en gebruiksgemak (als het energiebedrijf mijn gegevens ophaalt, netjes op een website zet en vergelijkbaar maakt met mijn buren, hoef ik niets te doen en kan ik toch inzicht krijgen, en dat vind ik wel heel handig).

 Hoe werkt de slimme meter en de webapplicatie

In Nederland wordt onderstaand schema gehanteerd om de relaties tussen slimme meter-componenten in de woning met componenten en partijen daarbuiten weer te geven. Dat schema staat in de betreffende NEN-norm NTA 8130 en vormt de basis voor wet en regelgeving. Helaas is NTA 8130 in het Engels, en de wet en ons spraakgebruik gewoon in het Nederlands. Diverse begrippen moeten even vertaald worden.

Het “Metering System” bevindt zich in de slimme Elektriciteitsmeter (E), waaraan (draadloos) gekoppeld kunnen worden een Gasmeter (G) en optioneel andere meters (warmte, water) via het zg P2 interface. Gegevens kunnen lokaal uitgelezen worden via P1 (alleen lezen, door apparatuur in-huis) en via P3 (op afstand lezen en wijzigingen aanbrengen[1]). P0 is voor installatie en onderhoud. CS, het Centrale Systeem, bevat de gegevens van alle slimme meters in Nederland. Die gegevens kunnen worden gebruikt door daartoe gerechtigde en certificeerde partijen via het P4 interface. P4 wordt gebruikt door netbeheerders (Grid Operator), door energieleverancier (Supplier) leverancier en ook door “Overige Diensten Aanbieders, zg ODA’s, onafhankelijke leveranciers van services (Independent Services Provider). Die kunnen echter ook via een eigen kastje gekoppeld aan P1 gegevens ontvangen, wanneer de consument een dergelijk kastje koopt bij een onafhankelijke leverancier.

Het eerder genoemde Besluit beschrijft wat de slimme meter kan en mag.

 Hoe werkt de pilot en de webapplicatie

Aan de hand van het schema uit NTA 8130 kunnen we de werking van de pilot beschrijven. Het metersysteem verzamelt de standen van Gas en Elecriciteit en die worden éénmaal per dag op afstand via P3 uitgelezen door de Netbeheerder. De meter bevat een soort mobiele telefoon, die door de Netbeheerder gebeld kan worden.  De uitlezing gebeurt via het mobiele telefoonnet (GPRS).

De gegevens worden opgenomen in het Centrale Systeem (bij een organisatie genaamd EDSN), en ze mogen worden uitgelezen onder wettelijke restricties, door ODA, Energieleverancier en Netbeheerder.

In onze pilot is Shifft de ODA. Zij maken vervolgens de opgehaalde gegevens zichtbaar op de webapplicatie, die de deelnemer vervolgens via internet kan bekijken.

De applicatie toont de gegevens zoals in de voorbeelden hieronder:

Elektriciteitsverbruik per maand, vergeleken met verbruik in de buurt

 

Elektriciteitsverbruik per maand, vergeleken met verbruik in de buurt

Gasverbruik per week, vergeleken met verbruik in de buurt

 Ontwikkelingen in de komende maanden

Op dit ogenblik (juni 2012) worden de meterstanden eenmaal per dag geregistreerd in de meter, en eenmaal per dag uitgelezen. De getoonde gegevens verschijnen in de loop van de volgende dag en tonen alleen het verbruik van een hele dag, zie bovenstaande voorbeelden.

Over circa een maand worden de meters vervangen door een nieuwer type dat gegevens per kwartier (E) resp. per uur (G) kan registreren. Die worden dan weer eenmaal per dag uitgelezen en getoond. De volgende dag is dan per kwartier (resp. per uur) zichtbaar hoeveel er verbruikt is. Door deze veel hogere frequentie krijgt de deelnemer veel meer informatie en inzicht over wat er zich in zijn woning afspeelt. De applicatie wordt ook verder uitgebreid, niet alleen om die meer gedetailleerde gegevens te tonen, maar bijv. ook om het Gasverbruik te vergelijken met de buitentemperatuur (zg graaddagen).

Wij werken aan nog een stap verder. Daarbij wordt gebruik gemaakt van een andere route van de gegevens. De meterstanden worden nog veel vaker uitgelezen (10 seconden) via een kastje dat verbonden is met de P1 poort in de woning. Die gegevens kunnen dan direct getoond worden op een PC of tablet. Het effect van het aanslaan van koelkast of CV pomp is dan direct zichtbaar, evenals het verbruik op een moment dat alles “uit” zou moeten staan (sluipverbruik). Die zeer gedetailleerde gegevens kunnen in principe “in-huis’ blijven, d.w.z. ze gaan niet naar buiten.

Informatie over gebruik binnen het huis, dus per stopcontact of zo, wordt door geen van deze alternatieven geleverd. Met de zeer gedetailleerde metingen kan natuurlijk vaak wel vastgesteld worden welk apparaat op moment X is aangezet, of wie onder de douche stond. Echt meten per stopcontact vereist aparte metertjes per stopcontact. Die twee metingen vullen elkaar aan. Op de website kun je zien hoeveel elektriciteit je verbruikt in de nacht, wanneer je denkt dat alles uit staat. Als je ziet dat je dan toch nog veel verbruikt, dan kun je met een metertje per stopcontact nagaan hoeveel een apparaat dat ’s nachts aanstaat zoals een vriezer, werkelijk verbruikt.

 Beveiliging en Privacy

Goede beveiliging van alle gegevens om uw privacy te waarborgen is van groot belang. Vanuit de politiek, de NMA (Mededingings- Autoriteit, tevens toezichthouder) en het College Bescherming Persoonsgegevens (CBP) zijn daarvoor diverse voorschriften opgesteld, o.a. recentelijk de Gedragscode Slimme meter die is vastgesteld door het CBP op 18 mei 2012. De Algemene Voorwaarden van Social-Energy zijn daarmee in lijn.

Paul Schlotter
17 oktober 2012

 


[1] De wijzigingen die wettelijk toegestaan zijn betreffen bijv. het wijzigen van software, maar ook onder gereguleerde omstandigheden het stopzetten van leverantie van energie bij bijv. wanbetaling)